Sinh kế bền vững từ cây sả chanh

Phát triển chuỗi giá trị tinh dầu sả

 

Những ngày này, người dân bản Hang Chuồn, xã Trường Xuân đang tất bật thu hoạch cây sả để kịp bán cho tổ hợp tác (THT) và thương lái. Cây sả được người dân trồng trong vườn, trên triền dốc và len lỏi dưới những tán cây. Theo người dân, trước đây bà con chủ yếu trồng sả trong vườn để làm gia vị, năm 2019, được sự hỗ trợ của Quỹ Phát triển nông thôn và giảm nghèo huyện Quảng Ninh (RDPR), Trung tâm Nghiên cứu phát triển kinh tế và môi trường bền vững, người dân đã mở rộng diện tích.

 

Giám đốc RDPR Phạm Mậu Tài cho biết, nhận thấy đất đai thổ nhưỡng ở Trường Xuân thích hợp để trồng các loại cây dược liệu, trong khi nhiều diện tích đất đồi dốc trên địa bàn, người dân bỏ hoang không sản xuất. Với mong muốn tạo sinh kế cho bà con, RDPR đã phối hợp thực hiện dự án phát triển chuỗi giá trị tinh dầu sả trên đất dốc tại xã Trường Xuân. Tham gia dự án, 40 hộ dân tại bản Hang Chuồn-Nà Lâm và thôn Trường Nam-Làng thanh niên lập nghiệp Trường Xuân được hỗ trợ giống, chuyển giao kỹ thuật trồng sả chanh trên diện tích 30ha.

Anh Nguyễn Việt Đức, ở Làng thanh niên lập nghiệp Trường Xuân cho hay, năm 2019, được sự hỗ trợ của RDPR và chính quyền địa phương, anh tham gia trồng cây sả chanh với diện tích 2ha. Quá trình trồng và chăm sóc không gặp bất cứ khó khăn nào. Bởi, đây là loại cây rất dễ trồng, tốn ít công chăm sóc, chịu được điều kiện thời tiết khắc nghiệt, mang lại hiệu quả cao trong việc chống xói mòn đất.

 

Cây sả có ưu điểm chỉ trồng một lần nhưng cho thu hoạch liên tục 5 năm liền và không bị ảnh hưởng bởi thiên tai hay biến đổi khí hậu. Giống sả chanh trồng sau 8 tháng là có thể thu hoạch vụ đầu tiên. Hiện tại, gia đình anh Đức đã mở rộng diện tích lên 2,5ha và tập trung chăm sóc theo đúng kỹ thuật để nâng cao năng suất cây trồng. Mỗi năm cây sả cho thu hoạch 2 vụ, sản lượng 12-13 tấn/năm; cho thu nhập ổn định 65-100 triệu đồng.

 

Thời điểm hiện tại, mỗi ngày gia đình anh Đức thu hoạch 50kg sả, lá sả được bán cho THT sản xuất tinh dầu còn củ sả được bán cho các thương lái. Khi thu hoạch, mỗi bụi sả chỉ cần để lại một vài tép sả là những vụ sau sả vẫn phát triển bình thường với năng suất không giảm so với vụ đầu tiên. Không chỉ bán theo vụ, nhiều hộ dân còn tỉa các nhánh sả để bán quanh năm cho các tiểu thương.

 

Ông Nguyễn Viết Tâm, Tổ trưởng THT trồng cây dược liệu Trường Xuân cho biết, không chỉ hỗ trợ giống, chuyển giao kỹ thuật trồng sả chanh cho người dân, dự án còn hỗ trợ xây dựng xưởng sản xuất với hệ thống thiết bị chưng cất tinh dầu hiện đại tại bản Hang Chuồn-Nà Lâm để thu mua sả nguyên liệu cho người dân. Mỗi năm THT thu mua hơn 200 tấn sả nguyên liệu. Dự án phát triển chuỗi giá trị tinh dầu sả trên đất dốc tại xã Trường Xuân còn kết nối, liên kết với các doanh nghiệp hợp tác tiêu thụ sản phẩm tinh dầu thương phẩm cho người dân. Giá trị của cây sả ở địa phương nhờ đó đã tăng lên rất nhiều lần. Nhờ trồng sả, nhiều hộ dân trên địa bàn đã thoát nghèo, cuộc sống ngày càng được cải thiện.

 

Vươn ra “biển lớn”

 

Chúng tôi tới thăm THT trồng cây dược liệu Trường Xuân, đúng lúc tổ trưởng THT Nguyễn Viết Tâm đang vận hành máy chế xuất tinh dầu từ cây sả chanh. Không gian nhà xưởng thoáng mát, sạch sẽ, cùng với mùi thơm nồng ấm tỏa ra từ tinh dầu sả tạo cảm giác thư thái. 

Ông Tâm cho hay, quy trình sản xuất tinh dầu hoàn toàn khép kín với sự hỗ trợ của máy móc. Kể cả nhiệt độ chưng cất tinh dầu cũng được cài tự động. Sả chanh sau khi thu hoạch về được sơ loại, rửa sạch rồi cho vào chưng cất khoảng 3 giờ. Thông thường, một mẻ chưng cất là 300kg sả chanh tươi sẽ cho ra 1 lít tinh dầu nguyên chất.

 

Để tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm tinh dầu sả, Công ty TNHH MTV Nông nghiệp hữu cơ Lộc Việt đã liên kết, bao tiêu sản phẩm cho THT. Nhờ đó, sản phẩm tinh dầu sả của THT được nâng tầm với tên gọi tinh dầu sả chanh Lộc Việt. Sản phẩm đã được đăng ký, công bố chất lượng và truy xuất nguồn gốc rõ ràng, bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng tiêu thụ trên thị trường. Tinh dầu sả chanh Lộc Việt được đóng chai dạng xịt và nhỏ giọt với nhiều kích cỡ, mẫu mã phù hợp với nhu cầu của người sử dụng.

 

Sản phẩm tinh dầu sả chanh Lộc Việt có nguồn gốc thảo dược tốt cho sức khỏe, thân thiện với môi trường nên ngày càng được đông đảo khách hàng trong và ngoài tỉnh đón nhận. Mỗi năm, THT sản xuất hơn 700 lít tinh dầu sả, doanh thu hơn 700 triệu đồng/năm.

Được chiết xuất từ giống cây bản địa, tinh dầu sả chanh Lộc Việt được người tiêu dùng ưa chuộng bởi mùi thơm đặc trưng dễ chịu, sản xuất và chế biến theo công nghệ chưng cất tiên tiến, hiện đại. Để sản xuất bền vững và hiệu quả, THT luôn đặt chất lượng sản phẩm lên hàng đầu nhằm bảo đảm thương hiệu và uy tín của sản phẩm. Toàn bộ diện tích trồng cây sả chanh của THT đều được áp dụng quy trình trồng và chăm sóc cây nguyên liệu sạch, sản phẩm tinh dầu 100% nguyên chất từ cây sả chanh, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và không sử dụng phân hóa học để bón cho cây.

Từ sau khi được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP, tinh dầu sả chanh Lộc Việt đã tham gia nhiều chương trình hội chợ, triển lãm xúc tiến thương mại, các điểm du lịch lớn tại Quảng Bình và các tỉnh miền Trung-Tây Nguyên, Hà Nội. Thương hiệu tinh dầu sả chanh Lộc Việt đã có chỗ đứng trên thị trường, lượng khách quen ngày càng nhiều hơn, hiện tại công ty có các đại lý ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh...